We gaan in het bordspel Paleo terug naar het stenen tijdperk, daar proberen de spelers op coöperatieve wijze zo goed mogelijk samen te werken om te overleven. De spelers spelen ieder een eigen volksstam die voortdurend op zoek zijn naar vooruitgang en verbetering.

Paleo is een coöperatief bordspel wat modulair opgebouwd is, waardoor ieder spel weer anders is. Het standaard campaign bestaat uit 7 verschillende levels, met verschillende moeilijkheidsgraden. Al die levels zijn anders. En ben je klaar met de standaard levels? Dan kun je modules oneindig los combineren in zelfbedachte combinaties.

In dit artikel geven we je een introductie in het spel Paleo, hoe het speelt, de basis spelregels en natuurlijk bevat deze review ook onze mening.

Een kleine disclaimer, wij zijn razend enthousiast over dit coöperatieve bordspel. Ik durf haast wel te zeggen dat ik nog nooit zo heb uitgekeken om op een volgende dag een volgend level te gaan spelen. Misschien lijkt het daardoor in deze tekst af en toe alsof er geen minpuntje aan te merken is op dit prachtige bordspel!

Paleo coöperatief bordspel
Geschikt voor 2 tot 4 spelers (maar kan met meer!)
Vanaf 10 jaar en ouder
Ongeveer 45 tot 60 minuten speeltijd
Uitgever: 999Games

Paleo is te verkrijgbaar bij bol.com en 999Games.

Het doel van Paleo

Paleo is een coöperatief bordspel. Je speelt een beurt altijd gelijktijdig met elkaar. Iedere speler speelt gelijktijdig. Je probeert daarbij samen te werken om te overleven, wilde dieren te trotseren, stormen te overleven, ieder zijn volksstam krachtiger te maken door uitvindingen en andere kaarten en andere slimme zetten te doen.

Door 5 delen te verzamelen van de grotschildering winnen de spelers. Maar de spelers verliezen wanneer ze 5 doodskopfiches verzameld hebben. Door volksstammen van elkaar te bundelen kun je meer met elkaar aan. Maar kun je ook minder actief doen. Een constante afweging om als groep gezamenlijk te overwinnen of verliezen.

Wat zit er in de doos van Paleo?

Eerlijk is eerlijk, de doos van Paleo is misschien niet heel speciaal qua uiterlijk. Wij waren wel enigszins verbaasd toen de grote box open ging! Want wat zijn er mooie spelmaterialen inbegrepen bij dit bordspel.

Wat zit er precies in de doos van Paleo?

• 3 verschillende tableaus (basiskamp, wildernis, nacht)
• 20 voedsel grondstoffen
• 12 hout grondstoffen
• 8 steen grondstoffen
• 1 kerkhof
• 1 werkbank (losse stukken om in elkaar te zetten)
• 222 kaarten (losse modules)
• 48 gereedschapsfiches (fakkels, speerpunten, enzovoorts)
• 40 schadefiches
• 5 doodskopfiches
• 5 overwinningsfiches
• 2 dobbelstenen
• Spelregels
• Extra uitleg (boekje met levels en modules)

Spelen met modules in dit coöperatieve bordspel

Paleo is een bordspel wat een soort van verhaallijn kent. Ok, een echt verhaal zit er misschien niet in. Maar, het bouwt zich op uit verschillende losstaande modules die gecombineerd worden.

In totaal zijn er 7 voor gedefinieerde levels gebaseerd op de afzonderlijke modules. Level 1 bijvoorbeeld start een combinatie van module A en B. Level 2 module C en D, enzovoorts. Het laatste level bevat module D, E en J.

In totaal bestaat het uit 10 verschillende modules. Het mooie is dat je op die manier oneindig veel levels kunt maken. In principe zijn alle combinaties mogelijk van 2 verschillende modules. Maar wanneer je module J wilt toepassen moet je altijd combineren met 2 andere modules.

Iedere module kent eigen sets kaarten en soms ook spelmaterialen. Ieder level voelt als een nieuwe ervaring.

Voorbereiding eerste missie Paleo bordspel

De voorbereiding van ieder spel Paleo is hetzelfde. Buiten dat er verschillende kaarten gebruikt worden, afhankelijk van de gekozen modules.

De tableaus basiskamp, wildernis en nacht worden naast elkaar klaargelegd op het midden van de tafel. Naast de tableaus komt de werkbank te staan. Daarop worden de 5 toortsfiches, 5 vuistbijlfiches en de 5 speerpuntfiches klaargelegd. De rest van de gereedschapsfiches worden voor de werkbank neergelegd. Hiernaast wordt ook het kerkhof geplaatst, wat als aflegbakje voor kaarten geldt.

Drie soorten kaarten worden gedekt op het basiskamp gelegd, op de daarvoor bedoelde vakjes. De Mensen, Dromen en Ideeën. De overige kaarten samen met de gekozen modules worden samengevoegd tot één stapel en goed geschud. Al deze kaarten worden gedekt gedeeld onder de spelers tot de stapel uitgeput is.

In de algemene voorraad worden de grondstoffen en schadefiches neergelegd, in handbereik van de spelers. Net als de 5 doodskopfiches en 5 overwinningspunten.

De spelers starten met 5 voedsel, dat wordt geplaatst in het basiskamp.

Voordat het spel van start gaat mag iedere speler 2 gedekte mensenkaarten van het basiskamptableau nemen. Deze kaarten mogen open voor de speler neergelegd worden, en zijn deel van de groep mensen die iedere speler bestuurt. Sommige mensenkaarten krijgen een gereedschapsfiche toegewezen, dat staat aangegeven op de mensenkaart. Een gereedschapsfiche geeft een extra bonus die gedurende het spel eenmalig of oneindig gebruikt mag worden.

Het spelverloop in Paleo

Paleo bestaat uit een dag en een nacht fase. De spelers starten met elkaar in de dagfase, pas wanneer die eindigt gaan zij door naar de nachtfase. De beurten werken eigenlijk vrij eenvoudig. Ik zal je kort meenemen in hoe Paleo verloopt.

Kaarten nemen

Iedere speler bezit zijn eigen stapel kaarten. Daarvan neemt ieder speler 3 kaarten en deze laat hij op volgorde zoals hij ze van de stapel neemt. Je mag daarbij de kaart niet omdraaien, je ziet dus alleen de achterkant. Uit die drie kaarten kiest iedere speler één kaart. De andere twee kaarten worden in dezelfde volgorde teruggelegd op de persoonlijke stapel.

Hints op de achterkanten van speelkaarten

Goed om te weten is dat de achterkant van de kaarten al een kleine hint geeft. Er zijn namelijk maar een beperkt aantal soorten achterkanten beschikbaar. Zo zijn er kaarten met een achtergrond waarop een bos, rivier, thuis, berg, mens, droom, idee, voetstappen, enzovoorts is weergegeven. Ook kan het zijn dat er een beest of stuk gereedschap is afgebeeld.

Dit alles geeft suggesties en hint voor wat er aan de andere kant van de kaart kan staan. Het leuke is dat je dat langzaamaan steeds verder gaat ontdekken wat die kaarten betekenen. Dat wordt namelijk bewust niet volledig toegelicht! Boskaarten geven bijvoorbeeld vaak nuttige grondstoffen zoals hout. Terwijl een kaart met mensen of dromen je juist vaak iets positiefs geeft wat je echt vooruit helpt. En ideeën geven je vanzelfsprekend nieuwe ideeën voor gereedschappen die je kunt maken.

Kaarten spelen in Paleo

Iedere speler heeft één kaart, die draaien de spelers gelijktijdig om zodat zichtbaar wordt wat voor kaart ieder van de spelers tot zijn beschikking heeft. Nu mogen de spelers gaan overleggen welke kaart ze als eerste gaan uitvoeren, en hoe ze de kaarten gaan uitvoeren.

Vaak zal het gaan om een kaart waarop een actie zichtbaar is, een actiekaart. Daarop staan verschillende acties weergegeven die de speler mag uitvoeren. Om acties uit te voeren moet de speler wel aan randvoorwaarden voldoen, hij moet bijvoorbeeld over een fakkel beschikking, voldoende capaciteiten hebben zoals handigheid of kracht, soms moet een speler een aantal kaarten van zijn stapel afleggen, enzovoorts. In ruil daarvoor krijg je iets, dat kan een grondstof zijn, een gereedschap of iets anders. In het mooiste geval krijg je een overwinningsfiche, waarvan je er in totaal 5 dient te verzamelen om het spel te winnen.

Niet altijd kan een speler daaraan voldoen aan die randvoorwaarden, dan kan er samengewerkt worden met andere spelers. Krachten worden zo gebundeld, en zo kunnen de spelers meer aan. Het nadeel is dan wel dat de speler die zijn hulp aanbied zelf geen actie meer kan uitvoeren. En soms heb je de domme pech dat je niet mag samenwerken, doordat het tekentje om samen te werken niet op de kaart zichtbaar is.

Gevarenkaarten met een rode achterkant

Gevarenkaarten hebben bijna altijd een rode achterkant. Maar soms is dat niet het geval, dan denk je een positieve kaart te hebben en blijkt het toch een gevarenkaart te zijn. Je kunt ze dus een klein beetje zien aankomen, maar niet altijd.

Net als andere kaarten dien je een gevarenkaart uit te spelen zoals iedere andere actiekaart. Het lastige is echter dat je een gevarenkaart niet mag negeren en deze dus altijd moet spelen. Je mag namelijk wanneer je in het bezit bent van een gevarenkaart niet je hulp aanbieden aan andere spelers. Maar andere spelers mogen wel jou helpen.

Mensenkaarten om jullie volksstam te vergroten

Een waardevolle kaart is de mensenkaart, mensenkaarten zorgen ervoor dat stam uitgebreid kan worden met nieuwe deelnemers. Je mag de kaart namelijk voor je neerleggen bij je andere stamleden. En hoe meer deelnemers, hoe meer krachten en eigenschappen je krijgt om kaarten te kunnen uitspelen.

Mensen brengen soms direct ook nieuwe gereedschappen met zich mee, dat staan dan afgebeeld op de mensenkaart. Zo brengt de jager een gereedschapsfiche huid met zich mee. Huid kan gebruikt worden om je te weren tegen wilde dieren zodat je één minder schade krijgt.

Levenspunten van je stamleden

Ieder stamlid heeft op zijn kaart een aantal levenspunten weergegeven. Dit geeft weer hoeveel schade een mens kan opvangen. Schade kun je krijgen wanneer je een rode kaart bijvoorbeeld niet kunt uitspelen, of wanneer je rode kaarten moet afleggen. Per kaart ontvang je 1 schade, daarvoor neem je een schadefiche uit de algemene voorraad en deze leg je op de levenspunten van je mensen.

Ligt een mensenkaart vol, dan sterft het stamlid en dat levert je één doodskopfiche op die je op het nachttableau dient te leggen. En 5 doodskopfiches op je nachttableau betekent dat jullie het spel hebben verloren.

Ideeën en bouwen

Hoe verder je in het spel komt, hoe vaker het voorgekomen zal zijn dat je ideeën hebt getrokken of zelfs ideeën hebt kunnen bouwen. Wanneer je ideeën krijgt, mag je deze op de werkbank plaatsen. Alle ideeën die op de werkbank staan mogen gebouwd worden, maar dan moet je wel een kaart trekken waarop staat dat je mag bouwen.

Door ideeën te bouwen zorg je ervoor dat je nieuwe gereedschappen krijgt die jouw stam verbeteren. Als voorbeeld kun je zo meer handigheid krijgen, meer kracht, of je kunt nuttige objecten maken die jouw stamleden beschermen of er zelfs voor zorgen dat je in de nachtfase geen doodskopfiches ontvangt.

Het einde van de dagfase

Wanneer de complete persoonlijke stapel speelkaarten van een speler is uitgeput, dan gaat deze speler slapen. Hij mag nog wel meedoen in het spel, en dan bedoel ik meedenken met de andere spelers, maar hij mag niet meer spelen totdat alle andere spelers ook al hun speelkaarten gebruikt hebben.

Vanaf het moment dat alle spelers slapen start de nachtfase.

Verloop van de nachtfase

De nachtfase duurt niet lang zoals de dagfase, eigenlijk dient dit gezien te worden als het einde van een dag waar de balans even wordt opgemaakt en de nieuwe dag gestart kan worden. De volgende stappen worden tijdens de nachtfase uitgevoerd:

Alle mensen van de groep dienen gevoed te worden. Daarvoor wordt betaald met voedsel wat verzameld is tijdens de dagfase en geplaatst is in het basiskamp. Per mens dient 1 voedsel betaald te worden. Wanneer er te weinig voedsel is, kost dat de spelers 1 doodskopfiche op het nachttableau per niet gevoede mens.

Daarna worden de missiekaarten behandeld. Waarbij er alleen gekeken hoeft te worden naar het gedeelte onder het maansymbool. De spelers dienen gezamenlijk de actie die daar weergegeven staat uit te voeren. Ook hier worden meestal doodskoppen verzameld wanneer de spelers niet kunnen voldoen aan de voorwaarden.

Soms beschikken de spelers daarnaast nog over speelkaarten waar een maansymbool is weergegeven. Ook die acties dienen dan uitgevoerd te worden.

Wanneer deze stappen tijdens de nachtfase uitgevoerd zijn, start een nieuwe dag. Alle kaarten van de aflegstapels worden weer geschud en weer gelijkmatig verdeeld onder de spelers.

Einde van het spel

Er zijn twee scenario’s die zich voor kunnen doen waardoor de spelers kunnen winnen of verliezen.

Verzamelen de spelers 5 overwinningsfiches, dan maken zij daarmee de grotschildering compleet op het nachttableau waardoor de spelers winnen. Maar lukt dat niet, en verzamelen ze eerder 5 doodskopfiches op het nachttableau, dan verliezen de spelers.

Mocht het voorkomen dat de spelers gelijktijdig het laatste overwinningsfiche en ook de laatste doodskopfiche verzamelen, dan winnen de spelers alsnog.

Onze mening en review over het bordspel Paleo

Ik zal met de deur in huis vallen, het bordspel Paleo uitgegeven door 999Games is een hoogstandje in de wereld van coöperatieve bordspellen. Het is één van de weinige coöperatieve bordspel waarbij ik echt uitkijk naar het volgende level en de volgende keer dat we dit spel weer op tafel zetten. Je snapt dat dat natuurlijk niet lang duurt, en we gewoon de dag erna weer door zijn gegaan met de volgende combinatie modules.

Het spel speelt gewoonweg heel erg goed, en er zijn maar heel weinig kleine puntjes die ik dan net wat minder vind. Een daarvan is het doornemen van de spelregels, die in mijn ogen net ietsje duidelijker hadden gekund en nu vooral erg indrukwekkend zijn om voor de eerste keer door te nemen. Terwijl bij het spelen blijkt dat het allemaal niet zo ingewikkeld is. Het lijkt mij dat het dan ook moet lukken om die spelregels net wat simplistische te maken. Overall is het een heel erg goed co-op spel.

Het thema van Paleo

Het thema over de prehistorie en het stenen tijdperk past perfect. Het is leuk en hoort gewoon bij het spel, daar is een prima keuze gemaakt. Het gaat over survivallen met je volksstam, waarbij je samen probeert te werken om aanvallen van wolven en andere dieren te overleven. Je probeert jullie volksstam krachtiger en slimmer te maken door ideeën en uitvindingen om zo stapje voor stapje progressie te boeken.

Speelwijze en progressie tijdens het spel

Het gave aan het spel Paleo is dat je klein begint, je hebt alleen twee mensen in je bezit met hooguit enkele gereedschappen om te gebruiken. Je bouwt dat geleidelijk op, je krijgt meer mensen, betere tools, je krijgt steeds meer voor elkaar, enzovoorts. Je maakt echt een stukje progressie door tijdens het spel. Zelf vind ik dat erg gaaf, je start met niets, kan geen wolf of mammoet te baas, en later maak je korte metten met ze. Totdat je een nog grotere en sterkere mammoet tegen komt dan.

Vormgeving, uiterlijk en kwaliteit

Over vormgeving en uiterlijk kunnen we kort zijn. Ondanks dat de doos er wellicht wat simplistisch uit ziet, is de vormgeving mooi en elegant. De tableaus zijn mooi vormgegeven en van goed kwaliteit karton. Evenals de speelkaarten, fiches en andere speelstukken. De grondstoffen hout, steen en voedsel zijn van hout. De inlay zelf van de doos vind ik net wat minder, het gebeurt dat kaartjes onder de inlay door schuiven, dat is wat onhandig maar als dat het ergste moet zijn!

Herspeelbaarheid

In dit spel zitten een aantal verrassingskaarten. Er wordt dan ook duidelijk aangegeven aan het begin dat je vooral niet voortijdig kaarten moet bekijken! Dat houdt het spel wel wat spannender. Maar hoe zit het dan met het spel later nogmaals spelen? Zonder achter te veel details te komen? Dat maakt eigenlijk niets uit! Het maakt niet uit dat je de kaarten al kent. Voor de eerste keer is het extra spannend, maar het zorgt er niet voor dat het speelplezier bederft wordt wanneer je de kaarten kent. En er zitten trouwen zoveel kaarten in waarvan de voorkant er hetzelfde uit ziet (bijvoorbeeld mensenkaarten), dat het onmogelijk is om te weten wat je trekt.

Moeilijkheidsgraad

Paleo is geen moeilijk spel ondanks dat in eerste instnatie er erg veel op je af komt, waar je je vooral niet door moet laten afschrikken. Er zijn zo ontzettend veel kaarten, symbooltjes, dingen om rekening mee te houden, enzovoorts. Het boek met spelregels is best wel uitgebreid en begrijp je niet altijd in één keer en dan is er nog een tweede boekje met extra uitleg over kaarten en modules. Wat je dus vooral moet doen is gewoon gaan spelen. Het spel is veel eenvoudiger dan je in eerste instantie denkt. Mocht je dan een symbool op een kaart niet begrijpen, dan zoek je dat symbool even op. Zo kom je er achter dat je eigenlijk na een half uurtje spelen de complete basis van Paleo al goed beheerst. En dat is fijn!

Balans: tactiek, strategie en een vleugje geluk

In Paleo zitten erg veel in, er is wat geluk voor nodig om goede kaarten te trekken. Je hebt wel een indicatie aan de hand van de kaarten, en je daardoor ongeveer kan inschatten wat er aan de andere kant staat, maar je weet het nooit helemaal zeker. Ook kun je een klein beetje in de gaten houden wat voor soorten kaarten er al langs geweest zijn.

Daarnaast zitten er zeker goede strategische en tactische elementen in om aan te denken. Dat gaat verder dan alleen je eigen set aan kaarten of je eigen spel. Want iedere stap die jij doet heeft ook impact op je medespelers. Iedere stap moet je goed doornemen, welke kaarten hebben je medespelers? Kiezen jullie ieder dezelfde kaart, of bewust een andere? Offert een speler zijn beurt en kaart op om samen te werken? Wie dan en waarom? Wat voor effect heeft dat op de volgende ronde, enzovoorts.

Waar is Paleo te koop?

Het coöperatieve bordspel Paleo is te verkrijgbaar bij bol.com en 999Games.