Het Stenen Tijdperk is een toegankelijk worker-placement strategisch bordspel. Worker placement houdt in dat je ‘werkers’, jouw stamleden, acties toewijst op het speelbord die je vervolgens mag uitvoeren. Zo kun je grondstoffen verkrijgen, voortgang boeken op het graanspoor, nieuwe stamleden ontvangen, werktuigen opbouwen, enzovoorts. Het Stenen Tijdperk speelt heerlijk snel en er zijn verschillende tactieken en strategieën mogelijk. Iedereen kan zijn eigen spel spelen. De een gaat voor gebouwen om bonuspunten te bemachtigen, de ander focust zich op artefacten of het graanspoor.

Het Stenen Tijdperk
Aantal spelers: 2 tot 4 personen
Speelduur: ongeveer 90 minuten
Vanaf 12 jaar en ouder
Uitgever: 999Games
Genre: strategisch worker-placement bordspel

Het Stenen Tijdperk is te bestellen bij 999Games en bol.com.

Wat is het doel in Het Stenen Tijdperk

In Het Stenen Tijdperk heeft iedere speler de beschikking over een stam die ze zo welvarend mogelijk proberen te maken. Dat doe je door je stamleden op de best mogelijke manieren in te zetten, zo grondstoffen te verzamelen, waarmee je uiteindelijk je dorp kunt uitbreiden en beschavingskaarten kunt aankopen, waardoor je de meeste punten verkrijgt. De speler die aan het einde van het spel de meeste overwinningspunten heeft verzameld is de winnaar van Het Stenen Tijdperk.

Wat zit er in de doos van Het Stenen Tijdperk?

• Het speelbord
• Overzichtsbord voor iedere speler
• 28 gebouwentegels
• 58 grondstoffen (hout, goud, leem en steen)
• 10 meeples of stamleden voor iedere speler (4 kleuren)
• 18 werktuigfiches
• 53 voedselfiches
• 36 artifactkaarten
• 2 scoremarkers in spelerskleur voor iedere speler
• Startspelerfiche
• Dobbelbeker en 7 dobbelstenen
• De spelregels
• Overzichten van alle beschavingskaarten en de effecten daarvan

De startopstelling

Het speelbord wordt klaargelegd op het midden van de tafel. De goederen worden op de bijbehorende plaatst gelegd, hout bij de bossen, goud in de rivier, enzovoorts. De werktuigfiches of bijltjes leg je klaar bij het bijbehorende hutje.

De beschavingskaarten worden geschud. Op het speelbord zijn vier plaatsen weergegeven waarop 4 open beschavingskaarten klaargelegd worden.

De gebouwentegels (hutjes) worden klaargelegd. In een vier speler spel zijn dit vier stapeltjes van 7 gebouwentegels. Alleen de bovenste kaart van ieder stapeltje wordt opengedraaid.

De voedselfiches, dobbelstenen en dobbelbeker worden naast het speelbord neergelegd. Op het scorespoor van het speelbord wordt van iedere speler een scoremarker op 0 geplaatst. En op het graanspoor aan de linkerzijde van het speelbord wordt een scoremarker van iedere speler geplaatst op 0.

Iedere speler krijgt een eigen overzicht bordje met 5 stamleden en 12 voedselfiches. Eén speler wordt de startspeler.

Hoe speel je Het Stenen Tijdperk?

Het Stenen Tijdperk bestaat uit drie fasen die tijdens iedere ronde herhaald worden.

• Fase 1: worker-placement, stamleden op actievelden plaatsen
• Fase 2: de actiefase, actievelden worden uitgevoerd
• Fase 3: Het voeden van je stamleden

Fase 1: Worker-placement, stamleden op actievelden plaatsen

De startspeler begint, iedere speler zijn stam bestaat uit 5 stamleden die je verschillende acties kunt laten uitvoeren. Dat doe je door stamleden op het speelbord te plaatsen. Om beurten kiezen de spelers één actieveld waarop ze stamleden plaatsen.

Voor bepaalde velden mag je kiezen hoeveel stamleden je plaatst, zoals op de grondstofvelden of de jachtvelden om voedsel te verzamelen. In het dorp zijn de mogelijkheden om stamleden te plaatsen beperkter. Sterker nog, daar geldt deels wie als eerste plaatst is de enige deelnemer in die ronde voor die betreffende actie. Je kunt daar onder andere een mannetje op de graanvelden plaatsen, zodat je één stap omhoog gaat op het graanspoor, of twee workers plaatsen om er één nieuw mannetje bij te krijgen, of bijvoorbeeld het huisje bezetten die je recht geeft om gereedschappen te krijgen.

Fase 2: de actiefase, actievelden uitvoeren

In de tweede fase worden alle velden afgegaan, waarbij de startspeler begint. Hij neemt bijvoorbeeld als eerste zijn mannetjes van de bossen terug, waar hij hout kan inwinnen. Bij het terugnemen mag je dobbelen, afhankelijk van de waarde van de worp bepaal je hoeveel grondstoffen je toegeëigend krijgt. Voor hout bijvoorbeeld deel je de waarde van de worp door 3, die hoeveelheid in hout neem je uit de voorraad.

Mocht je bij het nemen van grondstoffen vinden dat je worp wat aan de lage kant was, of idealiter net iets hoger was om net één extra grondstof te krijgen bijvoorbeeld. Mag je ervoor kiezen om werktuigen in te zetten. Ieder werktuig verhoogt de waarde van de worp met 1.

Zo gaan de spelers alle velden af op het speelbord, totdat alle workers terug zijn in de eigen voorraad.

Fase 3: het voeden van je stamleden

In de derde fase ga je je eigen stamleden voeden. Ieder stamlid heeft 1 voedsel nodig. Je start met 5 workers, waardoor je aan het einde van de eerste ronde altijd al 5 voedsel moet behalen. Had je 8 workers, dan betaal je 8 voedsel, enzovoorts.

Het graanspoor kan je hier een besparing geven op het benodigde aantal voedsel. Je start met het graanspoor op 0, wat nog geen bonus geeft. Maar stel dat je het graanspoor uitbreid naar 4, dan krijg je 4 korting in de benodigde hoeveelheid voedsel die je aan het einde van iedere ronde nodig hebt.

Stel dat je niet genoeg voedsel hebt, dan moet je in ieder geval de hoeveelheid voedsel betalen wat je nog in bezit hebt. Daarnaast moet je aanvullen door grondstoffen af te leggen in de algemene voorraad. Eén willekeurige grondstof staat gelijk aan één voedsel. Een andere manier van betalen is door direct 10 minpunten te nemen, je gaat dan onmiddellijk 10 punten achteruit op het scorespoor.

Beschavingskaarten of hutten kopen

In fase 1 mag je er ook voor kiezen om je worker op een hutje te plaatsen. Je moet dan de hoeveelheid goederen betalen die aangegeven staan op dat betreffende hutje. Daar krijg je echter wel wat voor terug, waaronder overwinningspunten of zelfs extra grondstoffen die je bij de start van eidere ronde toegewezen krijgt. Hutjes kunnen zo best wat voordelen meebrengen.

Daarnaast zijn er beschavingskaarten, rechts onderin het speelbord, daar mag je ook workers op plaatsen tijdens fase 1. Je betaald ze met grondstoffen, maar ze geven je diverse voordelen. Onder andere in het verkrijgen van grondstoffen. Op die kaarten kunnen daarnaast artefacten staan, hoe meer artefacten je weet te verzamelen, hoe meer punten je daarvoor krijgt aan het einde van het spel.

Daarnaast krijg je voor beschavingskaarten aan het einde van het spel nog eens wat extra punten. Afhankelijk van het aantal afgebeelde mannetjes op die kaarten. Dat kan 1, 2 of 3 mannetjes zijn. Je vermenigvuldigt deze met de op de kaart aangegeven attributen. Bijvoorbeeld aantal hutjes, je waarde op het graanspoor, enzovoorts.

De nieuwe ronde start

Vervolgens start de nieuwe ronde. Maar voordat deze begint worden eerst de gebouwen aangevuld, beschavingskaarten aangevuld, enzovoorts.

De startspelerfiche schuif één speler door naar links, en dezelfde ronde met fase 1 tot en met 3 begint opnieuw. Het spel blijft net zolang doorgaan totdat…

Einde van Het Stenen Tijdperk

Er is geen maximaal aantal ronden wat in Het Stenen Tijdperk gespeeld mag worden. Het spel blijft net zo lang doorgaan totdat:

• Eén van de stapels met gebouwen (hutjes) op is.
• De beschavingskaarten niet meer aangevuld kunnen worden tot vier kaarten.

Het spel is dan afgelopen, en er zal direct geteld worden.

Tijdens het spel zelf heb je al punten gescoord of minpunten verkregen wanneer je onvoldoende voedsel had om je workers te kunnen voeden. De echte klappers met punten moeten echter nog komen afkomstig van de beschavingskaarten.

• Het aantal artefacten wat je gedurende het spel gescoord hebt. Hoe meer verschillende artefacten, hoe meer punten (af te lezen aan het scorespoor).
• De punten die je kunt uitrekenen weergegeven op de beschavingskaarten, afhankelijk van het aantal afgebeelde mannetjes. Bijvoorbeeld één punt per hutje of één punt voor ieder werktuig.

Al deze extra punten tel je op bij de punten die je al hebt op het scooterspoor, degene met de meeste punten is de winnaar van Het Stenen Tijdperk.

Tactische en strategische mogelijkheden in Het Stenen Tijdperk

Ieder worker-placement bordspel heeft wel zijn tactische en strategische keuzes die je gaandeweg het spel dient te maken, dat is niet anders in Het Stenen Tijdperk. Ik moet wel toegeven dat er geen veelzijdige strategische opties worden geboden in Het Stenen Tijdperk. Je zal merken dat je na een tiental spellen toch wel richting dezelfde stappen en mogelijkheden toe nijgt te gaan om de meeste punten et scoren.

Ik denk wel dat dit vooral de reden is waarom Het Stenen Tijdperk vooral erg toegankelijk is voor nieuwere spelers, die wellicht voor het eerst kennis maken met een worker-placement spel. Het spel is net wat lichter, eenvoudiger en toegankelijker. Zeer ervaren spelers beleven dit misschien als een beperking in de mate van uitdaging en doorrekenen.

En dan is er nog wat tikkeltje geluk

Waar dobbelstenen in het spel zijn, is altijd een geluksfactor aanwezig. Met 7 dobbelstenen is dat in Het Stenen Tijdperk niet anders. Hoe hoger je dobbelt, hoe meer grondstoffen je verkrijgt, soms zit het daardoor mee, en soms zit het gewoon fors tegen. Er is één voordeel, en dat is het toepassen van werktuigen (bijltjes) tijdens het spel. Ieder werktuig verhoogt de waarde van je worp met 1. Zo kun je iets meer sturing geven aan de waarde van je worp.

Onze mening over Het Stenen Tijdperk:

Om deze speluitleg en review van Het Stenen Tijdperk samen te vatten probeer ik je een beknopte omschrijving te geven over dit spel.

Zelf ben ik vooral gecharmeerd van de toegankelijkheid en eenvoudigheid van de spelregels die dit spel met zich mee brengt. Veel worker-placement spellen kunnen wat lastiger zijn om te starten, vooral voor nieuwere bordspelers. De regels en handleiding van dit spel spreken voor zich en het kost je weinig tijd om het spel goed te leren begrijpen. Het is een overzichtelijk speelbord, goed te herkennen waar acties uitgevoerd dienen te worden, het plaatsen van workers spreekt voor zich, en de spelregels leg je al snel aan de kant.

De een zal gaan voor beschavingskaarten en artefacten, de ander focust zich weer op hutjes, de ander weer, nouja, je snapt het idee dat er genoeg mogelijkheden zijn. Strategisch gezien is Het Stenen Tijdperk redelijk lightweight, verwacht dus niet mega complexe keuzes en methoden om veel punten te behalen. Overigens merk je wel dat je na een tiental spellen richting dezelfde kant gaat, je weet dan immers waar de meeste punten te behalen zijn. Al is het natuurlijk wel lastig om écht veel punten te scoren, daar komt altijd net wat meer denkwerk bij kijken. Dat maakt het overigens wel een perfect spel voor families of nieuwkomers die wel een spel met iets meer diepgang willen proberen.

Houdt wel rekening met een geluksfactor, puur door de dobbelstenen. Je kunt daar wel wat invloed op uitoefenen door de werktuigen, maar toch kan ik geloven dat serieuze bordspelers hier wat minder warm voor lopen.

Het Stenen Tijdperk kopen

Het Stenen Tijdperk is te bestellen bij 999Games en bol.com.